نقش مديريت بحران در حفاظت از كودكان

سعید پورعلی در این یادداشت آورده است: در میان آسیب دیدگان هر فاجعه طبیعی و یا انسان ساخت، كودكان نیاز به ملاحظات ویژه ای دارند كه معمولا در برنامه ریزیهای مدیریت بحران به آن ویژه گیها توجه لازم نمی‌شود.

كودكان اغلب قربانیان صدمات بیشر درزمان وقوع بلایا هستند؛ آنها سطح آسیب پذیری‌های خاصی دارند كه احتمل خطر و همچنین نیازهای منحصر به فرد آنها را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند برنامه ریزی مدیریت بحران، برای تامین نیازهای ویژه كودكان در زمان مقابله با بحران و همچنین مراحل بازسازی و بازتوانی پس از بحران، را دشوارتركند.

طبق آمار سرشماری 1395 ایران، جمعیت سنی بین 0 تا 14 سال حدود 25 درصد جمعیت كل كشور است. این رده سنی در تمام كشورها بزرگترین جمعیت آسیب پذیرهر كشور محسوب می‌شود كه نیاز به ملاحظات ویژه در طرح‌های مدیریت بحران دارد. دلایلی كه باعث افزایش آسیب پذبری كودكان در زمان وقوع فجایع طبیعی یا انسان ساز می‌‌شود شامل موارد زیر است:

– كودكان نیازبه مراقبت‌های خاص دارند كه مستلزم برنامه ریزی ویژه برای تامین نیاز آنها است.
– استقامت جسمی‌كودكان بسیار كمتر از بزرگسالان است.
– پوست كودكان به مراتب نازكتر و حساس تراز بزرگسالان است، كه باعث افزایش احتمال جراحت می‌شود.
– ستون فقرات كودكان ناپایدار است و این امر اسیب پذیری كودكان را زیادتر می‌كند.
– كودكان سریع تر نفس می‌‌كشند و در شرایط وجود مواد مضر در هوا، سریعتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
– سیستم ایمنی بدن كودكان ضعیف است و زودتر از بزرگ سالان دچار بیماری می‌شوند.
– بعلت ناتوانی در رعایت اصول بهداشتی، كودكان بیشتر مستعد ابتلا به عفونت هستند.
– بعلت ناتوانی در رعایت اصول ایمنی، احتمال مریض شدن و یا مجروح شدن كودكان بیشتر است.
– كودكان زودتر تشنه می‌شوند و بدنشان به سرعت به كم آبی دچار می‌شود.
– كودكان آسیب پذیرتر به مسایل روانی هسنتد.
– اثرات روانی تغییرات محیطی در كودكان به مراتب سریعتر و شدید تر است.

بطور متوسط، اثر اختلالات روانی پس حادثه ای حدود 2 هفته بعد از یك فاجعه در كودكان ظاهر می‌شود. در حادثه یازدهم سپتامبر شهر نیویورك، علارغم اینكه هیچ كودكی در محل حادثه مسدوم نشده بود، با اینحال چند صدهزار كودك دچار اختلالات روانی پس حادثه ای شدند.

علاوه بر موارد بالا، در زمان حادثه، كوكان معمولا منابع انسانی بیشتری را استفاده می‌كنند. وقتی كه یك امدادگر كودكی را نجات می‌‌دهد، به خاطر حساسیت بیشتر بزرگسالان به كودكان، فرد امدادگر معمولا زمان بیشری را در كنار كودك صدمه دیده می‌‌گذراند تا از رسیدن امكانات به كودك اطمینان حاصل نماید. این امر ذاتی موجب می‌شود كه امداد رسانی به دیگر مصدومان بزرگسال تاخیر و یا كاهش یابد. از سوی دیگر، در زمان حادثه، بزرگسالان دیگر كه در معرض خطر نیستند، برای نجات كودكان خود را به خطر انداخته و باعث افزایش حجم كار امداد گران می‌شوند.

با توجه به موقعیت خاص كودكان در اجتماع، نیازهای ویژه این گروه سنی و شرایط ذكر شده بالا؛ در تلاش برای محافظت از كودكان، به سازمانهای بهداشت و درمان و سایر ارگانهای مرتبط با مدیریت بحران توسیه می‌‌شود كه پیشبینی لازم در برنامه ریزی‌های خود برای اطمینان از مراقبت كودكان و خانواده‌های آنها انجام دهند. هرچند كه مشكلات عمده در برنامه ریزی مدیریت بحران برای كودكان عمدتا شامل افزایش تعداد كاركنان، تجهیزات تخصصی، آموزش، و تطبیق منابع با نیازها است، سرفصل‌های زیر حد اقل موضوعاتی است كه باید در برنامه ریزی مدیریت بحران مد نظر قرار گیرد.

نیروی انسانی: شامل تخصص‌های پزشكی، پرستاری, روانشناس كودكان، مددكار اجتماعی، كودك یار، و غیره.
نیازهای فضایی و تجهیزات: ایجاد امكانات بهداشتی و درمانی در بیمارستانها، مناسب كودكان با در نظر گرفتن حدود سنی نوزاد تا نوجوان.
امنیت: شامل امنیت محیطی، جسمی، روانی، و سیستم شناسایی و ردیابی كودكان در طی مراحل مقابله و باز سازی بعد از فاجعه.
نیازهای حمل و نقل: شامل حمل و نقل بین منطقه بحران تا بیمارستان یا سایر مكان‌های امن، و یا بین بیمارستانها در صورت نیاز به دسترسی به تجهیزات تخصصی ویژه.
توصیه‌های آموزشی: شامل آموزشهای تخصصی كودكان برای امدادگران و سایر نیروهای انسانی.
ملاحظات روانی اجتماعی / اخلاقی: برای كاهش مشكلات رفتاری كودكان، غفلت در مراقبت، بدرفتاری احتمالی نیروی كار، و جلوگیری از آسیب‌های عاطفی كودكان.
مراحل ضدعفونی و ملاحظات كنترل عفونت اطفال: شامل ضد عفونی كوكان از الودگی‌هایی كه در هنگام وقوع فاجه در معرض آن قرار گرفته اند، تا كنترل بهداشت روزانه كودكان.
نیازهای دارویی: شامل تدابیر لازم برای دردست قراردادن داروهای مورد نیاز تمام رده‌های سنی كودكان.