به گزارش روابطعمومی جشنواره فرهنگیهنری فرفره، علی خانجانی از اعضای هیئت داروان جشنواره فرهنگی هتری فرفره و نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک در گفتوگو با دبیرخانه این رویداد فرهنگی معتقد است: بزرگترین لطمهای که در دوران کرونایی به کودکان وارد شده، دور کردن آنها از بازی و همبازی بوده. آنچه که بازی و همبازی را در دنیای بچهها پررنگ کرده است میل به رقابت، سبقت گرفتن و نشان دادن تواناییها و قابلیتهای فردی است. هم از این جهت طراحی و تدارک جشنوارههای رقابتی و انجام مسابقات میتواند تا حد بسیار بالایی این نقیصه را در دوران قرنطینه پوشش بدهد و جوابگوی تمایلات رقابتی بچهها باشد.
در ادامه میتوانید مشروح این گفتوگو را بخوانید.
1- با توجه به حوزه تخصصیای که شما در آن فعالیت میکنید و همچنین ارتباطی که با کودکان و نوجوانان دارید، کرونا در چه ابعادی از زندگی آنان بیشترین تاثیر را داشته است؟
چه بال پرندهای را ببندید، چه بچهای را از بازی محروم کنید! اگر پرنده با بال بسته بتواند پرواز کند، مطمئن باشید هیچ بچهای بدون بازی نمیتواند آنطور که باید و شاید، زندگی کند. کرونا، بازی و همبازی را از بچهها گرفت و این بیشترین تأثیر بدی بوده که کرونا تاکنون بر زندگی بچهها داشته است.
بچهها به واسطه حساسیتی که به رفتار والدین خود نشان میدهند، هیچ وقت نمیتوانند نسبت به نگرانی، اضطراب، افسردگی و ناراحتیهای ناشی از تأثیر همهگیری کرونا در چهرههای آنها، بیتفاوت باشند و خود ناراحت و گرفتار نگردند. ایجاد فاصلههای ناخواسته با بزرگترهای خانواده همچون پدربزرگها و مادربزرگها، ظرفیت محدود روانشناختی بچهها نسبت به بزرگترها در درک و تحلیل شرایط، ناتوانی آنها در هضم مفاهیمی چون صبر و پایداری، از دیگر دستاوردهای بد و منفی بیماری کرونا برای آنها بوده و خانهنشینی آنها پیامدهایی چون اضافه وزن و چاقی ناشی از کمتحرکی را به دنبال داشته و خواهد داشت.
2- راهحل پیشنهادی شما برای برون رفت از این مشکل یا مساله چیست؟
بازی بازترین پنجره برای دیدن و مناسبترین عرصه برای بودن با بچههاست. بچهها تفکرات، خواستهها، پیامها و تواناییها و نیازهای خود را در بازی نشان میدهند و هرقدر که بتوانیم خود را در بازی با آنها نزدیک و سهیم کنیم، بیشتر و بهتر میتوانیم آنها را درک کنیم و ضمن برطرف کردن نیازهایشان، حرفها و پیامهای خود را به آنها منتقل کنیم. کرونا، اگر آنها را از همبازیهای همسن و سالشان دور کرده، در عوض راه را برای ورود بزرگترها به دنیای آنها باز کرده است. بهترین نسخه برای درمان دردها و مشکلات مطرح شده در دوران کرونایی، همبازی شدن با بچههاست.
بایسته و شایسته است که تحدیدها و تهدیدهای کرونایی را فرصتی برای بازی با بچهها بدانیم و از آن به خوبی بهرهبرداری کنیم. طراحی انواع بازیهای فکری، کلامی، مهارتی و حرکتی خانگی و قابل اجرا در محیطهای بسته و انجام آنها با بچهها به خوبی میتواند اضطرابها و استرسهای ناشی از دوران کرونایی را از بین ببرد و جایگزین مناسبی برای فضاهای پر نشاط و همبازیهای قبل از دوران کرونا باشد. بسیاری از این بازیها را میتوانیم با واکاوی خاطرات دوران کودکی خودمان شناسایی کنیم. کافی است تا کمی فکر کنیم که مثلا بازیهایی که قبلاً بدون ابزاری خاص و فقط با انگشتان دستهایمان انجام میدادیم چه بودند و یا در جمعهای فامیلی از چه بازیهای کلامی با پسرعموها و دخترعموها استفاده میکردیم و همین طور ادامه بدهیم. مطمئن باشید که دست خالی از پرسه زدن در کوچههای خاطرات بازنخواهیم گشت و اجرا و انجام آن بازیها علاوه بر بچهها خودمان را نیز به وجد خواهد آورد. پرسه زدن در فضاهای مجازی و سرچ کردن انواع بازیهای خانگی و قابل اجرای خانگی و مطالعۀ کتابهایی که به این موضوعات پرداختهاند، ما را به آنچه که دنبال میکنیم، خواهند رساند.
3- آیا پرداختن به هنر و ادبیات و سرگرم کردن کودکان با این حوزهها میتواند در انطباق پذیری آنان با این شرایط و محدودیتهای کرونایی کمک کند؟
انواع هنرهای تجسمی و نمایشی و شاخههای مختلف ادبیات مثل شعر و قصه همیشه و همواره برای کودکان لذت بخش بوده و چنانچه در فرصتهای مناسب و مشخص و زیر نظر افراد کارآشنا برای آنها تدارک دیده شود، قطعاً مفید فایده خواهد بود چرا که زمینههای مناسبی برای بروز احساس هستند و بچهها خیلی از اوقات تمایل دارند به جای بیان مستقیم و بی واسطه، از زبانی غیر مستقیم حرفها و احساسات خود را بیان کنند. کرونا درست یا غلط آنقدر در بوق و کرنا دمیده شده و حضور منحوس خود را در رسانههای مختلف دیداری شنیداری به رخ کشانده که کوچک و بزرگ را تحت تأثیر قرار داده و هیچکس نیست که حرفی از این کوچولوی آتشپاره که شعله به خرمن آمال و آرزوهای صدها میلیون نفر در کرۀ خاکی زده، در دل نداشته باشد. کودکان که بیشتر از بزرگترها درگیر تخیلات هستند بدون شک سرشار از ناگفتهها هستند. ناگفتههایی که مجالی بهتر از شعر، قصه، نقاشی، خوشنویسی، سفالگری، عکاسی، نمایش خلاق، تئاتر و … نمیتوانند پیدا کنند. طبیعی است که شرایط و محدودیتهای کرونایی زمینۀ لازم را برای بهرهگیری از همۀ این واسطهها فراهم نکند ولی با رعایت شرایط و محدودیتهایی میتوان در حد وسع و امکان آنها را به کار گرفت.
4- قرار گرفتن کودک در یک فضای رقابتی مانند جشنوارههای فرهنگی و هنری و هدفمند کردن فعالیتهای کودک در دوران خانهنشینی و قرنطینه چه تاثیری بر نگاه آنان به شرایط سخت و استرسزا دارد؟
پیشتر گفته شد که بزرگترین لطمهای که در دوران کرونایی به کودکان وارد شده، دور کردن آنها از بازی و همبازی بوده. آنچه که بازی و همبازی را در دنیای بچهها پررنگ کرده است میل به رقابت، سبقت گرفتن و نشان دادن تواناییها و قابلیتهای فردی است. هم از این جهت طراحی و تدارک جشنوارههای رقابتی و انجام مسابقات میتواند تا حد بسیار بالایی این نقیصه را در دوران قرنطینه پوشش بدهد و جوابگوی تمایلات رقابتی بچهها باشد. حضور در مسابقات و جشنوارهها به بهترین شکل ممکن کودکان را سرگرم میکند و ذهن آنها را از کرونا و حواشی بد و منفی کرونایی دور میکند. کودک وقتی که خود را در یک فضای رقابتی با همسن و سالان خود احساس میکند، حال و هوای مدرسه برایش زنده میشود؛ ارتباطهای دوستانه برایش معنا پیدا میکند؛ رفته رفته نحوستهای کرونا برایش رنگ میبازد و شرایط کرونایی را به عنوان یک واقعیت قابل کنترل و مدیریت میپذیرد.
5- لزوم برگزاری جشنواره فرفره را در چه میبینید؟
از اولین روزهایی که کرونا فراتر از مرزهای چین دیده شد و همهگیر شدن را آغاز کرد، اندیشمندان حوزه کار با کودکان در سراسر جهان بیکار ننشستند و فعالیتهایی را در ارتباط با کودکان انجام دادند. به خاطر دارم که بر اساس هشداری که «یونیسف» مبنی بر احتمال مرگ روزانۀ شش هزار کودک بر اثر کرونا داده بود، حرکتهای فرهنگی هنری وسیعی با محوریت موضوعی کودک در سراسر جهان آغاز شد. سازمانها و مؤسسات کودک محور در کشورهای مختلف نیز هر کدام دست به کار شدند تا بگویند از یاد کودکان غافل نیستند. متولیان و دست اندرکاران جشنوارۀ فرهنگی هنری فرفره نیز از جمله عزیزانی هستند که در صحنۀ این رویکرد انسانی نقشپذیر شده و با طراحی بخشهای متنوع ادبی هنری نشان دادهاند که از یاد آینده سازان ایران نیز غافل نبوده و نیستند. برای بروز و تجلی احساسات کودکان میهن زمینههای لازم را تدارک دیده و آمادهاند تا ضمن پذیرش حرفها و دردلهای کودکانه، بستر لازم را برای کشف و شکوفایی استعدادهای ادبی هنری آنها فراهم آورند.
از جمله ویژگیهای درخور توجه این جشنواره باید به همافزایی دست اندرکاران و بهرهگیری آنها از نیروهای توانمند، کارآشنا و کارآزموده در حوزههای مختلف اشاره کرد که موجب میشود جشنواره از نگاهی همهجانبه برخوردار باشد و به یمن بهرهگیری از اندوختههای مؤسسات همسو از پشتوانۀ بالایی بهرهمند گردد.